Yapı Sektöründe Kullanılan Uluslararası Enformasyon Sistemleri Nedir?
Uluslararası enformasyon sistemi esas olarak, inşaat uygulamalarını ve yapı bileşenlerini belirli bir düzende başlık ve sayı listesi oluşturarak kategorize eden standarttır. Yapı- yapım süreciyle ilgili her türlü bilginin toplanması ve yapı sistemleri ile ilgili her bir bileşenin kategorize edilmesiyle oluşturulmuştur. İnşaat malzeme ve ekipmanlarının kataloğunu oluşturan bu sistem, genel olarak inşaat sektörü ile ilgili neredeyse her bir bileşeni kapsayan tanımlama koduna sahiptir.
Uluslararası Enformasyon Sistemlerinin Kullanım Alanları Nelerdir?
- Proje ve Şartnamelerin Hazırlanması
- Detaylı Maliyet Analizi
- Ürün Literatürü / Veri Dosyalama
- Tesis Yönetimi / (Tesis ve Binalarda Periyodik Test, Bakım ve Kontrollerin Takibinde)
- Proje Entegrasyonu ve İletişimi
- Bina Bilgisi Modeli
Uluslararası Enformasyon Sistemine Neden İhtiyaç Duyulmaktadır?
Bu sisteme olan temel ihtiyaç, inşaat sektörünün çok bileşenli bir yapıya sahip olması ve projelerin başarılı bir şekilde tamamlanması için bu bileşenleri oluşturan her bir disiplin arasında etkili bir iletişim sağlanması gerekliliğinden kaynaklanmaktadır. Yapı sektörünü oluşturan bileşenler ve bunların alt gruplarının sayısı sektörün ne kadar karmaşıklaştığını açıkça ortaya koymaktadır. Bu karmaşık düzen içerisinde yapılması gereken işlerin doğru biçimde ve zamanında gerçekleştirilebilmesi için ilgili verilerin iletiminin doğru biçimde sağlanması büyük bir zorunluluk haline gelmiştir. Çünkü, yapı sektöründe etkin bir iş ortaya koyulması için, eşzamanlı olarak temel proje bilgilerine kolay erişim sağlanması gerekmektedir. Her bir disiplin tarafından standart bir çerçeve kullanıldığında, organizasyon verimliliği ve bilgiye erişim kolaylığı önemli ölçüde artmaktadır. Enformasyon sistemi, tam bu noktada inşaat endüstrisinde kullanım için standart bir dosyalama sistemi oluşturmaktadır.
Uluslararası Enformasyon Sisteminin Faydaları Nelerdir?
Teknolojik gelişmeler tüm sektörlerde ürün, üretim, süreç, katılımcı, kullanıcı ve diğer bileşen tiplerinin sayısını fazlasıyla arttırmıştır. Üretime ve organizasyona dayalı yapı sektöründe de artan bileşenler sektörün oldukça karmaşık bir hale gelmesine sebep olmuştur. Enformasyon sistemi kullanılmasının en önemli yararlarından biri, tüm ekiplerin aynı taslağı kullanacak olması sebebiyle, projelere dahil olan disiplinler arasındaki iletişim kalitesini ve hızını arttırmakta, böylelikle proje gereksinimlerinin belirlenmesinde, çalışma takvimi ve maliyet analizlerinin oluşturulmasında hata oranını önemli ölçüde azaltmaktadır. Enformasyon sisteminin sağladığı temel faydalar aşağıdaki belirtildiği gibi özetlenebilmektedir;
- Çok sayıda verinin ortak bir düzende işlenmesi ve iletilmesi
- Veri analizi ve verilerin uyumlu hale getirilmesi
- Bilgilerin düzenlenmesi, bütünleştirilmesi ve ulaşılabilirliğinin sağlanması
- Gelecekteki projeler için bir veri tabanı hazırlanması ve deneyim sağlanması
- Katılımcıların bilgi paylaşımının sağlanması ve disiplinler arası iletişim hız/kalitesinin arttırılması
- Ortak bir formatta veri girilmesi ile hata riskinin azaltılması
- Katılımcıların aynı dosya üzerinde eşzamanlı çalışabilmeleri
- Standart bir format çerçevesinde proje aşamaları ve dosyalarının kayıt altına alınması.
Uluslararası Enformasyon Sistemlerinin Gelişim Süreçleri Nelerdir?
Enformasyon sistemleri, ilk ortaya çıktığı zamanlarda geleneksel ticari ve kurumsal bina inşaatlarında kullanılmak üzere tasarlanmıştı. Fakat, zamanla bilgi ve iletişim teknolojilerinin gelişerek iç içe geçmesi ve bilgisayarların da hayatımıza girmesiyle birlikte elektronik kullanıma uygun enformasyon sistemleri geliştirilmiştir. Sektörün devam eden gelişimi bu sistemin kapsamını ağır inşaat, yol, proses ve endüstriyel inşaat projelerinin ihtiyaçlarını da tam olarak karşılayacak şekilde genişletilmesini sağlamıştır. Günümüzde yaygın kullanıma sahip enformasyon sistemleri aşağıdaki gibidir; (Masterformat, Uniformat, Uniclass, Omniclass).
Masterformat Hakkında
Masterformat ABD ve Kanada’da yoğun bir kullanım ağına sahip, ticari ve kurumsal bina projeleri için şartnameleri ve diğer yazılı bilgileri düzenlemek için kullanılan uluslararası bir enformasyon sistemidir. Masterformat içerisinde çeşitli kodlarla ve başlıklarla temsil edilen, iki gruba ayrılmış (Bkz. Şekil 1) 50 temel bölümden oluşmaktadır.
Başlangıç olarak 50 bölüm “Şartnameler Grubu” (Specifications Group) ve “Satın Alma ve Sözleşme Gereklilikleri Grubu” (Procurement and Contracting Requirements Group) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İkinci adımda ise Şartnameler Grubu 49 bölümü kapsarken, diğer 1 bölüm Satın Alma ve Sözleşme Gereklilikleri Grubu kapsamında yer almaktadır.
Sistem içerisindeki bazı bölümler “Rezerve” adı ile görülmektedir. Bu bölümler, sisteme geleceğe yönelik esneklik kazandırmak amacıyla, ilerde eklenmesi gerekebilecek diğer temel başlık konuları için ayrılmıştır. Sistemin temelde 50 adet olan başlıklarının gruplandırılması Şekil-2 kapsamında gösterilmiştir.
| GEREKLİLİKLERİ GRUBU | |
| Bölüm 00 Satınalma ve Sözleşme Gereklilikleri | |
| ŞARTNAMELER GRUBU | |
| GENEL GEREKLİLİKLER ALT GRUBU | ŞANTİYE VE ALTYAPI ALT GRUBU |
| Bölüm 01 Genel gereklilikler | Bölüm 30 Rezerve |
| SERVİS HİZMETLERİ ALT GRUBU | Bölüm 31 Toprak İşleri |
| Bölüm 02 Mevcut koşullar | Bölüm 32 Dış Hazırlıklar |
| Bölüm 03 Beton | Bölüm 33 Birimler |
| Bölüm 04 Yığma | Bölüm 34 Taşıma |
| Bölüm 05 Metaller | Bölüm 35 Metro ve Liman İnşaatları |
| Bölüm 06 Ahşap, Plastikler ve Kompozitler | Bölüm 36 Rezerve |
| Bölüm 07 Isı ve Nem Engelleyicileri | Bölüm 37 Rezerve |
| Bölüm 38 Rezerve | |
| Bölüm 08 Açıklıklar | Bölüm 39 Rezerve |
| Bölüm 09 Bitirmeler | SÜREÇ EKİPMANLARI ALT GRUBU |
| Bölüm 10 Özel elemanlar | Bölüm 40 Sürecin Bütünleştirilmesi |
| Bölüm 11 Ekipmanlar | Bölüm 41 Malzeme Sürdürme ve Taşıma Ekipmanı |
| Bölüm 12 Mobilyalar | |
| Bölüm 13 Özel Yapımlar | Bölüm 42 Isıtma, Soğutma, ve Kurutma Ekipmanı |
| Bölüm 14 Sirkülâsyon Ekipmanı | |
| Bölüm 15 Rezerve | Bölüm 43 Gaz ve Sıvı Taşıma, Saflaştırma ve Depolama Ekipmanı |
| Bölüm 16 Rezerve | |
| Bölüm 17 Rezerve | Bölüm 44 Kirlilik Kontrol Ekipmanı |
| Bölüm 18 Rezerve | Bölüm 45 Endüstriyel Üretim Ekipmanı |
| Bölüm 19 Rezerve | |
| İŞLEV SERVİSLERİ ALT GRUBU | Bölüm 46 Rezerve |
| Bölüm 20 Rezerve | Bölüm 47 Rezerve |
| Bölüm 21 Yangın Önleme | Bölüm 48 Elektrik Gücü Üretimi |
| Bölüm 22 Su tesisatı | Bölüm 49 Rezerve |
| Bölüm 23 Isıtma, Havalandırma | |
| Bölüm 24 Rezerve | |
| Bölüm 25 Bütünleştirilmiş Otomasyon | |
| Bölüm 26 Elektrik | |
| Bölüm 27 İletişim | |
| Bölüm 28 Elektronik Güvenlik ve Güvenlik | |
| Bölüm 29 Rezerve |
Masterformat birçok seviye ve her birime ait anahtar açıklamalara sahip bir hiyerarşik kodlama sistemine sahiptir. Kodlama sisteminde basit rakamlar kullanılmıştır ancak bu bölümlenmeler ondalık noktalar ve ek detay numaralarıyla alt bölümlenmeler oluşturularak genişletilebilir. Masterformat kodlarının ilk iki rakamı “geniş kapsamlı”, sonraki 3 rakamı ise “orta kapsamlı”, son iki basamaktaki rakamları ise “detay” olarak adlandırılır. Tüm “bölümler” her bir çift rakamda başlığın özelliklerini gösteren 6 basamaklı bir sistemle kendi alt başlıklarına ayrılmaktadır. Eğer gerekliyse bu 6 basamağın sonuna bir çift rakam daha eklenerek daha alt bir başlık oluşturulması mümkündür (Bkz. Şekil.3).
| BÖLÜM 22 – Sıhhi Tesisat |
| 22 00 00 Sıhhi Tesisat |
| 22 01 00 Sıhhi Tesisatın İşletme ve Bakımı |
| 22 01 10 Sıhhi Tesisat Borularının ve Pompalarının İşletme ve Bakımı |
| 22 01 10.16 Görüntülü Boru Muayeneleri |
| 22 01 10.51 Sıhhi Tesisat Borularının Temizliği |
| 22 01 10.61 Sıhhi Tesisat Borularının Tamiri |
| 22 01 10.62 Sıhhi Tesisat Borularının Astarlaması |
| 22 01 30 Sıhhi Tesisat Ekipmanlarının İşletme ve Bakımı |
| 22 01 40 Sıhhi Tesisat Armatürlerinin İşletme ve Bakımı |
| 22 01 50 Çeşme ve Havuz Tesisatlarının İşletme ve Bakımı |
| 22 01 60 Laboratuvar ve Sağlık Sistemlerinin İşletme ve Bakımı |
